जाणून घ्याअधिवास प्रमाणपत्र म्हणजे काय सोप्या भाषेत

भारतातील विविध शासकीय योजना, शैक्षणिक प्रवेश, नोकरी व इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये एखाद्या व्यक्तीचा विशिष्ट राज्य, जिल्हा किंवा प्रदेशातील कायमस्वरूपी राहिवासी असल्याचा पुरावा आवश्यक ठरतो. हा पुरावा देणारा अधिकृत शासकीय दस्तऐवज म्हणजेच अधिवास प्रमाणपत्र (Domicile Certificate). 

           अधिवास प्रमाणपत्र केवळ ओळखपत्राप्रमाणे वापरले जात नाही, तर ते एखाद्या व्यक्तीच्या रहिवासी अधिकाराचे व कायदेशीर नात्याचे द्योतक असते. म्हणूनच या प्रमाणपत्राला स्पर्धा परीक्षा, शिष्यवृत्ती, शासकीय सेवा तसेच विविध अनुदान योजना यामध्ये विशेष महत्व आहे.या पोस्टमध्ये आपण अधिवास प्रमाणपत्र म्हणजे काय आणि तो कशासाठी गरजेचा, तो आपण कसा मिळवू शकतो ते हि बघणार आहोत. चला तर मग वळूया लेखाकडे -

_______________________________

📃अधिवास प्रमाणपत्र म्हणजे काय ???

सोप्या भाषेत सांगायचे तर –

“अधिवास प्रमाणपत्र हे एखाद्या व्यक्तीचा कायमस्वरूपी राहिवास सिद्ध करणारा शासकीय पुरावा आहे.”

⇾ यामध्ये संबंधित व्यक्ती कोणत्या राज्याची, जिल्ह्याची किंवा गावाची कायमस्वरूपी रहिवासी आहे, हे नमूद केलेले असते.

_________________________

👩अधिवास प्रमाणपत्राची आवश्यकता

1. शैक्षणिक क्षेत्रात –

⇨ महाविद्यालयीन प्रवेशासाठी स्थानिक विद्यार्थ्यांना राखीव जागा मिळण्यासाठी.

⇨ शिष्यवृत्ती मिळवण्यासाठी.


2. नोकरीसाठी –

⇨ राज्य सरकारच्या नोकऱ्यांमध्ये स्थानिक उमेदवारांना प्राधान्य मिळते.

⇨ काही केंद्र शासनाच्या सेवांसाठीही हे प्रमाणपत्र आवश्यक ठरते.


3. शासकीय योजना व अनुदाने –

⇨ शेतकरी अनुदान, विद्यार्थी अनुदान, घरकुल योजना अशा अनेक योजनांचा लाभ घेण्यासाठी.



4. कायदेशीर व सामाजिक उपयोग –

⇨ स्थावर मालमत्ता खरेदी-विक्रीमध्ये.

⇨ विवाह नोंदणी अथवा न्यायालयीन कामकाजामध्ये.

_________________________

❔❔अधिवास प्रमाणपत्र कोणाला मिळते?

⇨ ज्यांनी सातत्याने किमान १५ वर्षे एका राज्यात वास्तव्य केले आहे.

⇨ ज्यांचा जन्म त्या राज्यात झाला आहे.

⇨ ज्यांचे पालक किंवा आजी-आजोबा त्या राज्याचे रहिवासी आहेत.

⇨ शैक्षणिक कारणास्तव दुसरीकडे राहणारे विद्यार्थीही, जर त्यांचे मूळ गाव/जिल्हा याच राज्यात असेल तर, अधिवास प्रमाणपत्र मिळवू शकतात.

___________________________

📃📄अधिवास प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे

⇨ अर्जदाराला अधिवास प्रमाणपत्रासाठी काही महत्त्वाची कागदपत्रे सादर करावी लागतात. त्यामध्ये –

1. आधार कार्ड

2. राशन कार्ड

3. मतदार ओळखपत्र

4. शाळा सोडल्याचा दाखला (TC)

5. जन्मदाखला

6. पालकांचे अधिवास प्रमाणपत्र (असल्यास)

7. रहिवासी पुरावा (लाईट बिल, घरपट्टी रसीद इ.)

8. पासपोर्ट आकाराचे फोटो

_________________________

✅अधिवास प्रमाणपत्र कसे मिळते?

१) ऑफलाईन प्रक्रिया :

संबंधित तहसील कार्यालय उपविभागीय अधिकारी (SDO) कार्यालय किंवा जिल्हाधिकारी कार्यालयात जाऊन अर्ज करता येतो.

 ⇨ अर्जामध्ये सर्व तपशील भरून, आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतात.

 ⇨ पडताळणी झाल्यानंतर काही दिवसांत प्रमाणपत्र मिळते.

२) ऑनलाईन प्रक्रिया :

आजकाल महाराष्ट्रासह अनेक राज्यांनी अधिवास प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी महाऑनलाईन सेवा पोर्टल सुरु केले आहे.

⇨ अर्जदाराने पोर्टलवर लॉगिन करून अर्ज करावा.

⇨ कागदपत्रे अपलोड करावी.

⇨ शुल्क भरल्यावर अर्जाची पावती मिळते.पडताळणी पूर्ण झाल्यावर प्रमाणपत्र ई-मेलद्वारे अथवा पोर्टलवरून डाउनलोड करता येते.

__________________________

अधिवास प्रमाणपत्राचे महत्त्व

1. स्थानिकांना प्राधान्य – राज्यातील नागरिकांना त्यांच्या प्रदेशातील शिक्षण व नोकरीत प्राधान्य मिळते.

2. समता राखणे – स्थानिक रहिवाशांचे हक्क सुरक्षित राहतात.

3. शासन योजनांचा लाभ – योग्य लाभार्थीपर्यंत योजना पोहोचण्यासाठी हे प्रमाणपत्र उपयोगी पडते.

4. कायदेशीर आधार – अनेक कायदेशीर प्रक्रियांमध्ये अधिवास प्रमाणपत्र हे महत्त्वाचे पुरावा म्हणून ग्राह्य धरले जाते.

________________________

अधिवास प्रमाणपत्राबद्दल लक्षात ठेवण्यासारख्या महत्वाच्या गोष्टी 

⇒अर्ज करताना दिलेली माहिती खरी असावी; चुकीची माहिती दिल्यास प्रमाणपत्र रद्द होऊ शकते.

 ⇒ अधिवास प्रमाणपत्र मिळवताना काही वेळा चौकशी अधिकारी घरभेटही देतात.

  ⇒ हे प्रमाणपत्र कायमस्वरूपी असते, पण काही ठिकाणी १० ते १५ वर्षांनी नूतनीकरणाची मागणी केली जाते.

  ⇒ ऑनलाईन अर्ज करताना योग्य मोबाईल नंबर आणि ई-मेल आयडी द्यावा.

__________________________

अधिवास प्रमाणपत्र आणि विद्यार्थी

विद्यार्थ्यांसाठी अधिवास प्रमाणपत्राचे महत्त्व विशेष आहे.

   ⇒ स्पर्धा परीक्षांमध्ये स्थानिक उमेदवारांना राखीव कोटा.

  ⇒ शिष्यवृत्ती मिळवण्यासाठी आवश्यक अट.

  ⇒ राज्याबाहेर शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी त्यांच्या मूळ गावीचे अधिवास प्रमाणपत्र ही ओळख ठरते.

__________________________

अधिवास प्रमाणपत्राचे फायदे

  ⇒  शासकीय योजनांचा थेट लाभ मिळतो.

   ⇒ स्थानिक उमेदवार म्हणून नोकरीत स्पर्धा करता येते.

   ⇒ शिक्षणातील सवलती व शिष्यवृत्ती मिळवता येतात.

  ⇒  मालमत्ता व्यवहार, कायदेशीर कामकाजात अधिकृत पुरावा म्हणून मान्यता मिळते.

_______________________

समारोप

अधिवास प्रमाणपत्र हे प्रत्येक नागरिकासाठी तितकेच आवश्यक आहे जितके इतर ओळखपत्रे जसे आधार कार्ड किंवा मतदान ओळखपत्र. हे प्रमाणपत्र एखाद्या व्यक्तीची ओळख, मूळ गाव, राज्यातील अधिकार सिद्ध करणारे एक महत्त्वाचे शासकीय दस्तऐवज आहे. आजच्या डिजीटल युगात अधिवास प्रमाणपत्र मिळवण्याची प्रक्रिया सुलभ झाली आहे.

तर आज या पोस्ट मध्ये आपण अधिवास प्रमाणपत्र म्हणजे काय, त्याचे महत्व आणि ते आपण कसे मिळवू शकतो याबद्दल माहिती बघितली. म्हणून विद्यार्थ्यांनी, नोकरीसाठी प्रयत्न करणाऱ्यांनी किंवा शासकीय योजनेचा लाभ घेऊ इच्छिणाऱ्या नागरिकांनी वेळेवर अधिवास प्रमाणपत्र करून घेतले पाहिजे. शेवटी “अधिवास प्रमाणपत्र हे केवळ एक कागदपत्र नसून, आपल्या जन्मभूमीशी जोडणारा एक अधिकृत धागा आहे.”

_______________________